Erkin gúrestiń darǵası yamasa ustazım Jaqsımurat Mámbetov haqqında azı-kem sóz

«Ustaz atańday ullı» – degen ata – babalarımızdıń sózi biykarǵa aytılmaǵan. Men ózimniń ustazım Jaqsımurat aǵa Mámbetovtı Qaraqalpaqstan Respublikasında erkin gúres sportı joq bolıp baratırǵan waqıtları onı saqlap qalǵan hám bul sport túriniń búgingidey dárejege jetip keliwine úlken úles qosqan «ullı ustaz» dep bilemen.

   Ol óziniń trenerlik etken dáwirinde qanshama adamdı erkin gúres túrine qızıqtırıp, olardı tuwrı jolǵa saldı. Kópshilik jaslardı jolı buzıq jınayatshı bolıwdan ustazlıq tálim-tárbiyasınıń nátiyjesinde aman saqlap qaldı. Jaqsımurat aǵanıń tınımsız islegen pidayı miynetleriniń arqasında, kóplegen jaslar Qaraqalpaqstan hám Ózbekstan chempionları atanıp, «Ustaz» sıyaqlı bolamız dep joqarı oqıw orınlarına kirdi. Olar respublikamızda erkin, sambo, dzyudo, milliy, bel alısıw gúreslerin rawajlandırıw maqsetinde kóplegen jumıslar isledi.

   Qaraqalpaqstanda erkin gúres túri boyınsha sekciya shólkemlestirgen insan bul tashkentli áskeriy xızmetker Konstantin Coy edi.

  Ol Tashkentke qaytıp ketkennen soń onıń jumısın shákirtleri Aleksey Ivanovich Xegay hám Rafael Kelimbetovlar dawam ettirdi. Sol waqıtları awılxojalıq texnikumı studenti bolǵan Jaqsımurat Mámbetov Qaraózek rayonı «Qarabuǵa» (házirgi A.Dosnazarov awıl puqaralar jıyınına qaraslı)  awılınan kelip erkin gúres penen shuǵıllanıwdı baslaydı.

  Ustazı A.Xegaydıń usınısı menen Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq institutınıń dene tárbiya fakultetine oqıwǵa tapsırıp, bul oqıw dárgayın tabıslı pitkerip shıǵadı.

   Sol jılları Jaqsımurat aǵanıń ustazı Aleksey Xegay basqa tarawǵa jumısqa aralasıp ketse, Rafael Kelimbetov basqa sport túrinen trener bolıp ketedi.

  Sonlıqtan instituttı tabıslı tamamlaǵan ustazımızdı Qaraqalpaqstan Respublikası Sport komiteti baslıǵı Niyetulla Seytnazarov Xalıq bilimlendiriw ministrligine qaraslı sport mektebine trener etip jumısqa alıp qaladı hám onıń keleshekte erkin gúres túrin elimizde rawajlandıratuǵın trener bolatuǵınlıǵına isenim bildiredi.

   Mine, sonnan baslap ol sport mektebine Nókis qalasında jaylasqan mekteplerden balalardı jıynap, olar menen qızǵın shuǵıllanıwlar alıp baradı.   Usı jas balalar arasında bizler de bolıp, ustazımızdan erkin gúrestiń álwan túrli sırların úyrendik hám Ózbekstan kóleminde ótkeriletuǵın jarıslarǵa qatnastıq.

  Jaqsımurat Mámbetovtıń pidayı miynetleriniń nátiyjesinde burın eń aqırǵı orınlarda júretuǵın Qaraqalpaqstan saylandı komandası Ózbekstan chempionatında kúshli úshlikke kiriwge miyasar boldı.

  Ustazımızdıń ózi de eresekler arasında usınday jarıslarǵa qatnasıp,  sıylı orınlardı iyeledi. Erkin gúres, dzyudo hám milliy gúres boyınsha respublikamız saylandı komandası quramında jarıslarǵa qatnasıp, jeńimpaz atandı hám usı úsh sport túrinen de sport sheberi ataǵına miyasar boldı.

   Endi usı maqalam arasında ustazımızdıń gúreske túskenligi boyınsha óz kózim menen kórgen waqıyanı aytıp bereyin.

  1979-jılı Ózbekstanda házirgi Universiada jarıslarına uqsaǵan «Burevestnik» jarısı ótkerildi. Oǵan joqarı oqıw orınları studentleri menen birge universitet oqıtıwshıları da qatnasatuǵın edi.

  Erkin gúres boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası saylandı komandası quramında men, Nókisbay Túklibaev, Maxsud Saidov, Baxıy Jumamuratov, Jaqsımurat Mámbetov hám taǵı basqalar qatnastı.

  Sol jarısta 82 kg salmaqta qatnasqan ustazım Jaqsımurat Mámbetov yarım finalda Maxsud Saidovtı taza jeńis penen utıp, final jollamasın qolǵa kirgizdi. Sol waqıtta ol 36 jasta edi.

  Finalda bolsa oǵan Tashkent mámleketlik Denetárbiya institutı oqıtıwshısı, erkin gúres boyınsha burınǵı awqam sport sheberi  Fikrat Kerimov qarsı shıqtı. Finalda hesh kim utılǵısı kelmeydi. Sol waqıtları gúres 3 bólimnen ibarat edi. Birinshi bólimniń sońǵı minutları Fikrat Kerimov usıl islemekshi boldı. Sol gezde Jaqsımurat aǵa onnan burın Fikrattıń bileginiń joqarısınan uslap, ekinshi qolı menen onıń alısta turǵan ayaǵınan uslap iynine kóterip aylandırıp, «melnica» usılın islep jiberdi.

   Buǵan ashıwlanǵan Fikrat qaytadan ustazımızǵa asılǵan waqıtta ekinshi márte melnica usılın islep, qarsılasın kóterip alıp gilemge gúrs ettirip túsirdi. Zal uw-shuw. Hámme hayran. Sebebi, ózinen 10-15 jas kishi pútkil elimizge belgili sport sheberin, qaraqalpaqtıń jası úlken treneri ılaqtırıp jiberedi dep zaldaǵı hesh kim kútpegen edi.

   Sonnan birinshi bólim tamamlanıp, bizler Jaqsımurat aǵanıń qolların, bileklerin uwqalap, súlgi menen jelpip atırmız.

  Ekinshi bólim baslanıp, onda teńdey gúres boldı. Házirshe Jaqsımurat aǵa esapta aldında. Bir waqıtları aǵamız sharshadıma bilmedim, qarsılasına eki ayaqtan uslap kóteriw usılına berip qoydı. Endi bul usıldan onıń qutılıp ketiwi qıyın edi hám sońǵı minutlarda Fikratǵa jeńilip qaldı.

  Degen menen, Jaqsımurat aǵa jası úlken bolsa da, sol jarısta  ekinshi orındı iyelewge miyasar boldı.

  Onıń menen gúresken sport sheberi Fikrat Kerimov házir ilim doktorı, professor hám akademik bolıp esaplanadı. Sol jılǵı «Burevestnik» jarısında erkin gúres boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası saylandı komandası sıylı 3-orındı jeńip alıwǵa eristi. Álbette, sportshılarımızdıń bunday joqarı tabısqa erisiwi ustazımız Jaqsımurat aǵa Mámbetovtıń islegen miynetiniń jemisi edi.

  Fikrat Kerimov penen ushırasıp qalsaq, ol mennen bárha Jaqsımurat aǵanı soraydı. «Starik kak. On menya kinul, yoщe dva raza podryad» dep húrmet penen eske aladı.

  Pursattan paydalanıp, pidayı ustazımız Jaqsımurat aǵa Mámbetovtı 80 jasqa shıqqan yubileyi menen respublikamızdaǵı shákirtleri atınan shın júrekten qutlıqlayman.

 Ózine bekkem densawlıq, shańaraǵına aman-esenlik, awızbirshilik, dasturxanına qut-bereket tileymen. Ilayım jeńgemiz Qaljan menen birge ósirip atırǵan ul-qızları, aqlıq-shawlıqlarınıń ráhátin kóre bersin.

Murat Qosbatırovich Kaukıshev,

Erkin gúres boyınsha burınǵı awqam sport sheberi.

Qaraqalpaqstanǵa miyneti sińgen trener.

Qaraqalpaqstan xabar agentlgi